Author: admin1
W poprzednim artykule rozważaliśmy pierwszą część zasad dotyczących postępowania podatkowego prowadzonego w oparciu o przepisy ordynacji podatkowej. Postępowanie podatkowe charakteryzuje się zasadą legalizmu, prawdy obiektywnej, prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie, udzielania informacji, czynnego udziału stron w postępowaniu podatkowym. W drugiej części artykułu zajmiemy się kolejnymi zasadami rządzącymi postępowaniem podatkowym,
Zasada przekonywania strony w postępowaniu podatkowym
Zgodnie z artykułem 124 ordynacji podatkowej „Organy podatkowe powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez stosowania środków przymusu”. Szczególnie istotne jest, aby strona wiedziała, dlaczego została wydana decyzja o oznaczonej treści. Strona powinna rozumieć zarówno podstawę prawną jak i faktyczną. Będzie to prowadziło do zrozumienia całej treści decyzji, a w dalszej kolejności, do jej dobrowolnego wykonania przez stronę. Dzięki wyjaśnieniu stronie zasadności decyzji, strona powinna wykonać nałożone na nią obowiązki dobrowolnie, bez konieczności prowadzenia postępowania administracyjnego.
Zasada szybkości i prostoty postępowania podatkowego
Nie jest nowym stwierdzeniem, że prawo i postępowanie podatkowe jest jedną z najtrudniejszych dziedzin prawa. Przepisy prawa zmieniają się szczególnie często wobec czego doradcy podatkowi oraz podatnicy nie są w stanie przygotować się do nowej rzeczywistości. Niekiedy, gdy pewna procedura zostanie zrozumiana, zostaje ona zmieniona. Ponadto, postępowania podatkowe bardzo często są prowadzone przewlekle, a pracowników urzędów podatkowych cechuje bezczynność w podejmowanych działaniach. Wobec tego, wprowadzona została zasada szybkości i prostoty postępowania. Zgodnie z artykułem 125 ordynacji podatkowej „§ 1 Organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. § 2 Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie”. Terminy określające czas postępowania podatkowego zamieszczone są w art. 139 i – co do zasady – wynoszą miesiąc dla postępowania przed organem pierwszej instancji i dwa miesiące dla postępowania odwoławczego. Mają one charakter terminów maksymalnych, gdyż organ podatkowy powinien załatwić sprawę jak najszybciej i za pomocą jak najprostszych środków. Niezwłocznie, a zatem w terminach krótszych niż wyżej wymienione, podlegają załatwieniu sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień. Jeśli bowiem organ posiada wiedzę i może niezwłocznie wydać decyzję w sprawie, wówczas nie jest konieczne przedłużanie postępowania o odwlekanie wydania decyzji w czasie.
Zasada dwuinstancyjności postępowania
Każde postępowanie – czy to sądowe czy administracyjne czy podatkowe jest dwuinstancyjne. Wynika to z faktu, iż ta zasada została wyartykułowana już w konstytucji. Zasadne jest, aby merytoryczne rozpoznanie spraw było dokonywane przez dwa organy – organ pierwszej instancji oraz organ drugiej instancji, który może skorygować błędy popełnione przez organ pierwszej instancji. Postępowanie odwoławcze oparte jest jednak na zasadzie skargowości. Organ odwoławczy nie może więc działać z urzędu. Jedynie czynność strony, którą jest wniesienie odwołania, sprawia, że organ wyższego stopnia może korzystać z uprawnień, jakie są przewidziane dla organu odwoławczego. Wobec tego, to strona sama decyduje czy satysfakcjonowała ją decyzja organu podatkowego czy też decyduje się na zaskarżenie jej.
Zasada jawności
Zgodnie z artykułem 129 ordynacji podatkowej: „Postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron”. Wobec tego, osoby postronne, niezainteresowane sprawą nie mają możliwości uzyskania wglądu w akta sprawy i zapoznania się z ich treścią. Zasada ta została doprecyzowana w dalszych przepisach dotyczących postępowania podatkowego. Z art. 178 ordynacji podatkowej wynika, że tylko strona może przeglądać akta sprawy oraz sporządzać z nich notatki, kopie lub odpisy. W przypadku występowania w sprawie kilku stron indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz w innych dokumentach powinny być dostępne wyłącznie dla strony, której dotyczą.
Zasada pisemności postępowania
Postępowanie podatkowe jest postępowaniem pisemnym. Zasada pisemności jest jedną z zasad będących konsekwencją oparcia postępowania administracyjnego na idei procesu inkwizycyjnego. Ponieważ proces inkwizycyjny jest rozciągnięty w czasie, konieczne jest odzwierciedlenie wszelkich zdarzeń tego procesu w aktach sprawy. Zasada pisemności obowiązuje w toku całego postępowania, tzn. od jego wszczęcia przez postępowanie wyjaśniające aż do podjęcia decyzji. Strona ma wprawdzie możliwość wniesienia podania ustnie, ale musi to uczynić do protokołu. Protokół podpisują strona oraz pracownik, który go sporządził (art. 168 § 1, 1a i 3).
Wyrazem omawianej zasady są także przepisy rozdziału 9 działu IV dotyczące protokołów i adnotacji. Wynika z nich, że protokół należy sporządzić z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. Protokół sporządza się m.in. z przesłuchania świadka, biegłego i strony oraz z oględzin (art. 172). Wreszcie zakończenie postępowania również następuje w formie pisemnej. Artykuł 211 stanowi, że decyzję doręcza się stronie na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Zasada pisemności obowiązuje nie tylko organ podatkowy, ale również podatnika (płatnika, inkasenta, osobę trzecią, spadkobiercę), czego przykładem jest obowiązek składania zeznania na określonych wzorach druków.
Zasada trwałości ostatecznych decyzji podatkowych
Zgodnie z artykułem 128 ordynacji podatkowej „Decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach podatkowych”. Zasada ta służy przede wszystkim ochronie porządku prawnego. Trwałość ostatecznej decyzji podatkowej pozwala stronie polegać na rozstrzygnięciach organów państwa, a organy państwa zabezpiecza przed wielokrotnym rozstrzyganiem tych samych spraw. Stabilizacja porządku prawnego jest wartością większą niż potrzeba eliminowania z obrotu prawnego decyzji wadliwych. Pewność obrotu wymaga, aby decyzje ostateczne w określonych warunkach stawały się trwałe i korzystały z domniemania mocy obowiązującej. Oczywiście, przepisy prawa przewidują kilka sytuacji, kiedy niemożliwe jest, aby decyzja o określonej treści ostała się w porządku prawnym dlatego też przewidziano możliwość, w szczególnych przypadkach, stwierdzenia nieważności decyzji, uchylenia jej, zmiany lub wznowienia postępowania. Są to jednak sytuacje wyjątkowe. W zdecydowanej ilości przypadków organowi zależy, aby decyzja pozostała wiążąca i zachowała swoją moc prawną.
Reasumując, postępowanie podatkowe przypomina, w odniesieniu do swoich zasad, postępowanie administracyjne. Zasada pisemności, jawności, dwuinstancyjności, szybkości postępowania – z tym wszystkim mamy do czynienia również w postępowaniu administracyjnym. Postępowanie to zostało wyodrębnione z uwagi na specyficzną materię, która zostanie poruszona w następnych artykułach.
Kontynuując poruszone w poprzednich artykułach zagadnienia dotyczące prawa podatkowego, w niniejszym artykule zajmiemy się zasadami, które rządzą postępowaniem podatkowym. Jest ono zbliżone do postępowania administracyjnego, jednak zostało uregulowane odrębną ustawą – Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa. Część zasad została wprost zaczerpnięta z postępowania administracyjnego, jednakże kilka zasad zostało stworzonych na potrzeby postępowania administracyjnego. Z uwagi na mnogość zasad, niniejszy artykuł zostanie podzielony na dwie części.
Zasada legalizmu
Zgodnie z artykułem 120 ordynacji podatkowej „organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa”. Jest to powtórzona zasada wynikająca z artykułu 7 Konstytucji RP, który również stanowi o tym, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Poprzez zwrot „przepisy prawa” należy rozumieć przepisy kierowane do wszystkich podmiotów prawa, a więc osób fizycznych, osób prawnych, jednostek niemających osobowości prawnej, a także do organów, sądów, organizacji społecznych, instytucji itp. Przepisami prawa są przepisy Konstytucji, ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego. Ponadto, od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej, pod podjęciem przepisów prawa należy rozumieć również rozporządzenia czy dyrektywy europejskie. Z zasady legalizmu wynika obowiązek przestrzegania zarówno przepisów prawa materialnego (tj. orzekania na podstawie odpowiedniej postawy prawnej, wykładanej i rozumianej w odpowiedni sposób) ale również prawa procesowego tj. prowadzenia postępowania z właściwym zastosowaniem ordynacji podatkowej. Jedynie stosowanie odpowiednich przepisów prawa materialnego, w postępowaniu zgodnym z zasadami procedury podatkowej pozwoli na odpowiednią ochronę interesów podatnika.
Zasada prawdy obiektywnej
Zgodnie z artykułem 122 ordynacji podatkowej „W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym”. Przepisy procedur, zarówno karnej, cywilnej, administracyjnej i właśnie podatkowej znają pojęcie prawdy materialnej i prawdy formalnej. Prawda materialna jest ustalona zgodnie ze stanem rzeczywistym. Wobec tego, organy mają obowiązek podejmowania przez organy podatkowe z urzędu wszelkich działań niezbędnych do wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych sprawy oraz ustalenia na tej podstawie stanu faktycznego zgodnego ze stanem rzeczywistym. Organy uzyskują w ten podstawy do prawidłowego zastosowania przepisów prawa podatkowego. W postępowaniu podatkowym (oraz w postępowaniu administracyjnym) ciężar poszukiwania dowodów spoczywa na organie podatkowym, a nie na podatniku. Postępowanie podatkowe toczy się według zasady inkwizycyjności – to organ musi podejmować działania i być aktywny. Stanowi to odmienność od na przykład procedury cywilnej, gdy ciężar udowodnienia obciąża strony.
Zasada prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie; zasada udzielania informacji
Zgodnie z artykułem 121 ordynacji podatkowej „§ 1. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. § 2. Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania”.
Postępowanie budzące zaufanie to postępowanie staranne i merytorycznie poprawne, w którym dopuszcza się wnioskowane dowody, traktuje się równo interesy podatnika i Skarbu Państwa, nie zmienia się ocen tych interesów, a materialnoprawnych wątpliwości nie rozstrzyga się na niekorzyść podatnika. Organ musi dążyć do wyjaśnienia sprawy, jednak w sytuacji, gdy pojawiły się wątpliwości, których nie da się rozstrzygnąć, nie może przypisać podatnikowi winy. Ponadto, szczególnie istotne jest to, aby organy podatkowe wyjaśniały podatnikom wszelkie wątpliwości dotyczące procedury podatkowej i sposobu prowadzenia postępowania. Podatnik powinien mieć uzasadnione podstawy do przekonania, że w toku postępowania każdy jego wniosek zostanie prawidłowo zrozumiany. Ponadto, ze wskazanej zasady wynika też generalny obowiązek zakazu zaskakiwania podatników nowymi rozwiązaniami podatkowymi, bez wcześniejszego wyjaśnienia ich i zapewnienia możliwości dostosowania się do nich. Z art. 121 § 2 wynika zaś zasada udzielania przez organ podatkowy informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego. Zasada ta wprowadza obowiązek udzielania przez organ podatkowy niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania. Powyższy obowiązek ciąży na organie podatkowym z urzędu. Przez udzielanie wyjaśnień, o których mowa w komentowanym przepisie, należy rozumieć w szczególności objaśnienie podatnikowi treści przepisu, jego znaczenia i konsekwencji niezastosowania się do niego. Biorąc pod uwagę, że przedmiotem informacji i wyjaśnień są tylko przepisy prawa podatkowego pozostające w związku z przedmiotem postępowania, trzeba dojść do wniosku, iż organ podatkowy nie ma obowiązku informowania o okolicznościach faktycznych, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania.
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu podatkowym
W artykule 123 § 1 ordynacji podatkowej wskazano, że: „Organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań”. Szczególnie istotne jest to, aby podatnik miał wiedzę o stanie jego sprawy, wiedział jakie czynności są podejmowane przez organ.
Pierwszą czynnością służącą umożliwieniu stronie czynnego udziału w postępowaniu jest zawiadomienie jej o wszczęciu postępowania. Bez wiedzy o toczącym się postępowaniu nie sposób czynnie w nim uczestniczyć. Realizacji prawa strony do czynnego udziału w dalszym toku postępowania służą przepisy szczególne, m.in. art. 187 § 3 nakazujący zakomunikować stronie fakty znane organowi podatkowemu z urzędu, art. 188 przyznający stronie prawo żądania przeprowadzenia dowodów, art. 190 § 1 nakazujący zawiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, art. 192 uzależniający uznanie okoliczności faktycznej za udowodnioną od zapewnienia stronie możliwości wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów i inne.
Na żądanie strony, a w uzasadnionych przypadkach także z urzędu, organ podatkowy – mając na względzie art. 123 – powinien ponowić dowód z zeznań świadków przesłuchanych w ramach innego postępowania. Czynny udział strony w postępowaniu wyraża się także w tym, że strona ma prawo nie tylko być obecna przy czynnościach dowodowych, ale również mieć wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy przez składanie nowych dowodów lub wniosków dowodowych.
Ważnym elementem czynnego udziału stron jest wyrażone dobitnie przez art. 123 § 1 ordynacji podatkowej, prawo strony do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Konkretyzację tego prawa stanowi art. 200 § 1, obligujący organ podatkowy do wyznaczenia stronie 7-dniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.
Co jest istotne, istnieje możliwość od odstąpienia od stosowania wskazanej zasady. Zgodnie z artykułem 123 § 2 ordynacji podatkowej „organ podatkowy może odstąpić od zasady przewidzianej w § 1, jeżeli w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca wniosek strony, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 200 § 2 pkt 2.” Czyli w odniesieniu do takich sytuacji jak między innymi sprawy z zakresu zabezpieczenia i zastawu skarbowego.
Jak widać ustawa – ordynacja podatkowa przewiduje szereg gwarancji korzystnych dla podatnika, czyli podmiotu w stosunku do którego prowadzone jest postępowanie podatkowe. Organy powinny zapewnić mu stosowny udział w postępowaniu oraz umożliwić wypowiedzenie się wobec wszystkich dowodów. Ponadto, organy powinny prowadzić postepowanie w taki sposób, aby zapewnić jak największe zaufanie podatnika wobec organu.
Nieruchomość – zarówno gruntowa jak i budynkowa czy lokalowa, stanowi najważniejszy składnik majątku – zarówno osoby fizycznej jak i prawnej. Niezależnie czy nieruchomość służy do prowadzenia działalności gospodarczej czy też do zaspokajania celów mieszkaniowych, podjęcie decyzji o jej nabyciu nie jest łatwe. Konieczne jest bowiem sprawdzenie zarówno jej stanu technicznego jak i prawnego. Instytucja ksiąg wieczystych służy temu, aby w jak najbardziej pełny sposób zweryfikować stan prawny nieruchomości i sprawdzić czy nabycie jej nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla nabywcy. Ponadto, samo istnienie ksiąg wieczystych i uregulowania ich dotyczące wywierają istotne konsekwencje prawne.
Podstawową zasadą dotyczącą instytucji ksiąg wieczystych jest ich jawność. Nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Realizacją tej zasady jest możliwość przeglądania ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie teleinformatycznym całkowicie za darmo. Każdy z nas może zapoznać się z treścią księgi wieczystej bez konieczności uiszczania jakiejkolwiek opłaty co niewątpliwie ułatwia sprawdzenie stanu prawnego nieruchomości. Instytucja ksiąg wieczystych stwarza również istotne domniemania prawne. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Jednocześnie, domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje. Wobec tego, fakt, iż nasze prawo zostało ujawnione w księdze wieczystej ma istotne znaczenie, ponieważ aby zaprzeczyć jego istnieniu, trzeba to w odpowiedni sposób wykazać.
Same księgi wieczyste prowadzi się dla nieruchomości. Co więcej, z uwagi na fakt, iż w Polsce funkcjonuje w dalszym ciągu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, księgę wieczystą można również założyć dla tego prawa. Ponadto, warto wskazać, że właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących z sobą może żądać połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość. Jak widać, ustawodawca wyszedł z założenia, że jedna księga wieczysta równa się jednej nieruchomości. Potwierdza to artykuł 24 ustawy o księgach wieczystych i hipotece zgodnie z którym dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Dotyczy to także nieruchomości lokalowych oraz nieruchomości, w których nieruchomości lokalowe zostały wyodrębnione
Księgi wieczyste, niezależnie od tego czy prowadzone dla nieruchomości czy dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, dzielą się na cztery działy.
Pierwszy z działów odnosi się do oznaczenia nieruchomości oraz do praw związanych z nieruchomością. To tutaj znajdziemy informacje dotyczące położenia nieruchomości – obrębu, miejscowości, gminy, powiatu województwa, w których leży. Tutaj również dowiemy się jaka jest powierzchnia nieruchomości, a także jaka jest klasa gleby. Podstawą oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej są dane katastru nieruchomości. Ponadto, w dziale I wpisane są prawa związane z nieruchomością. Najlepszym przykładem jest prawo służebności gruntowej, w sytuacji, gdy nieruchomość jest nieruchomością władnącą.
W dziale drugim znaleźć można informacje dotyczące właścicieli oraz użytkowników wieczystych nieruchomości. Są tam nie tylko ich imiona i nazwiska, ale również numery pesel oraz imiona rodziców. Kwestia ta wielokrotnie była poruszana. Czy jest bowiem konieczne, aby aż tyle danych właściciela znajdowało się w księgach wieczystych? Ustawodawca nie wprowadził jednak żadnych zmian w tym zakresie.
Niezwykle istotny jest dział trzeci księgi wieczystej. Jest on przeznaczony na wpisy dotyczące praw osobistych, roszczeń oraz ograniczonych praw rzeczowych. W artykule 16 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ustawodawca przedstawia otwarty katalog praw, które mogą być tam ujawnione. Może być to: prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu lub pierwokupu, prawo dożywocia, roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego; dotyczy to także roszczeń przyszłych, roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli lub wieczystych użytkowników, roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności, prawo z umowy timeshare. Oczywiście, są to jedynie przykłady – praw i roszczeń, które mogą być tam ujawnione jest zdecydowanie więcej. Skutek ujawnienia praw osobistych lub roszczeń w dziale III jest taki, że prawo osobiste lub roszczenie uzyskuje skuteczność względem praw nabytych przez czynność prawną po jego ujawnieniu, z wyjątkiem służebności drogi koniecznej, służebności przesyłu albo służebności ustanowionej w związku z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia. Warto wskazać, że w dziale trzecim wpisuje się również informacje dotyczące wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Dział czwarty służy do wpisu hipoteki. Co jest istotne, w tym przypadku wpis ma charakter konstytutywny – dopiero po wpisie hipoteki prawo to powstaje.
W odniesieniu do księgi wieczystej założonej dla spółdzielczego własnościowego praw do lokalu mieszkalnego należy wskazać, że również obejmuje ona cztery działy. Pierwszy obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany, drugi obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, trzeci jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek, czwarty jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.
Warto wspomnieć, że prawo, które zostało wpisane w księdze wieczystej ma pierwszeństwo przed prawem niewpisanym. Dla przykładu, gdy dwa prawa dzierżawy odnoszą się do jednej nieruchomości, prawo wpisane będzie miało pierwszeństwo, a prawo niewpisane nie będzie mogło by wykonywane ze szkodą dla prawa wpisanego.
Jeśli chodzi o sam ustrój ksiąg wieczystych to jak już wspomniano, są one prowadzone w systemie teleinformatycznym. Ich prowadzenie należy do sądów rejonowych. Czynności dotyczące ksiąg wieczystych są wykonywane w przeważającej mierze prze referendarzy sądowych.
Co więcej, przy każdej księdze wieczystej prowadzi się akta księgi wieczystej. Do akt tych składa się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości. Warto wskazać, że w odniesieniu do każdego prawa ujawnionego w księdze wieczystej, wskazuje się jaka była podstawa wpisu odwołując się do akt księgi wieczystej.
Sam wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu – od chwili wszczęcia tego postępowania. Wpisu można dokonać jedynie w oparciu o dokument sporządzony w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Samo zapoznanie się z aktami księgi wieczystej może nastąpić w sądzie. Może tego dokonać w obecności pracownika sądu, osoba mająca interes prawny oraz notariusz. Jak widać, z treścią księgi wieczystej może zapoznać się każdy, ale z jej dokumentacją stanowiącą podstawę wpisu już nie. Jest to rozwiązanie przeciwne w porównaniu chociażby do krajowego rejestru sądowego, gdzie akta podmiotów tam wpisanych może przeglądać każdy.
Jak widać, prawo przewiduje możliwości kompletnego sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości. Powinien o tym pamiętać każdy kto decyduje się na jej zakup. Dzięki temu zminimalizowane zostanie ryzyko nabycia nieruchomości z wadą prawną.
Przepisy prawa handlowego przewidują szereg możliwości dotyczących zawiązywania spółek prawa handlowego. Pierwszym, najbardziej popularnym sposobem jest zawiązanie spółki w formie tradycyjnej tj. poprzez zawarcie umowy spółki w formie pisemnej ( w przypadku spółki jawnej czy partnerskiej) lub w formie aktu notarialnego (w przypadku pozostałych spółek prawa handlowego). W takiej sytuacji musimy jednak liczyć się z kosztami taksy notarialnej (w przypadku umowy spółki w formie aktu notarialnego) a także pokryć koszty rejestracji spółki. Drugim sposobem jest połączenie, podział lub przekształcenie spółki czy spółek prawa handlowego w oparciu o przepisy kodeksu spółek handlowych, które regulują tę instytucję. Jest to jednak procedura kosztowna oraz trwająca długo. Trzecim ze sposobów na utworzenie spółki jest jej zawiązanie, a także rejestracja w ministerialnym, teleinformatycznym systemie s24. Jest to procedura najtańsza i najszybsza ze wszystkich wyżej wymienionych. I to tej procedurze zostanie poświęcony niniejszy artykuł.
Przede wszystkim, konieczne jest wskazanie, że za pomocą systemu s24 nie można założyć każdej spółki prawa handlowego. System umożliwia zawiązanie w ten sposób jedynie spółki jawnej, komandytowej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponadto, co warto podkreślić, system jest przeznaczony raczej do tworzenia spółek o prostych zapisach, w niewielkim stopniu odbiegających od modelowych, kodeksowych rozwiązań. System nie sprawdzi się w przypadku próby zawiązania spółki o skomplikowanej strukturze. Zawiązanie każdej w wyżej wymienionych spółek przebiegta w zbliżony sposób, jednakże, z uwagi na fakt, iż to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpopularniejszym typem spółki w Polsce, to jej poświęcimy najwięcej uwagi w dalszej części artykułu.
Do zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne jest, aby wszyscy jej wspólnicy spółki, którzy będą ją zakładać założyli konta w systemie. Aby założyć konto konieczne jest podanie loginu oraz hasła a także autoryzacja konta. Może to nastąpić przy pomocy podpisu kwalifikowanego bądź za pomocą profilu zaufanego, który możemy posiadać chociażby dzięki bankowości elektronicznej. Spółkę może założyć jedna albo więcej osób.
Gdy mamy już założone konto możemy przystąpić do założenia spółki. W takiej sytuacji, w zakładce „moje przedsiębiorstwa” konieczne jest zaznaczenie opcji „dodaj przedsiębiorstwo”. Na tym etapie możemy wybrać firmę pod którą spółka będzie działać, miejscowość, w której będzie się znajdowała siedziba oraz forma prawna. W tym momencie warto jest zapisać naszą pracę, aby jej nie utracić.
Gdy już wybraliśmy powyższe, przystępujemy do tworzenia niezbędnych dokumentów. Najważniejsze to umowa spółki. Na tym etapie wybieramy wzór dokumentu. Sam system skonstruowany jest w ten sposób, że część danych wpisujemy samodzielnie (chociażby przedmiot działalności spółki) natomiast część jest wybierana spośród narzuconych opcji wyboru. Na początku wskazujemy dane wspólników zakładających spółkę a także, wspomniany przedmiot działalności. W dalszej części uzupełniamy informacje dotyczące ilości i wartości udziałów posiadanych przez poszczególnych wspólników. Minimalny kapitał zakładowy to 5.000,00 złotych (podobnie jak przy zakładaniu spółki w tradycyjnej formie). W dalszej części możemy wybrać wariant, w którym udziały są równe i niepodzielne a każdy wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział. Druga z opcji jest taka, że udziały są równe i niepodzielne a każdy wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział a umorzenie może nastąpić tylko za zgodą wspólnika poprzez nabycie udziału przez spółkę.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zakładaną w systemie s24 udziały mogą być pokryte jedynie wkładami pieniężnymi. W dalszej części wybieramy czy umowa spółki ma przewidywać jakiekolwiek ograniczenia dotyczące zbycia lub zastawienia udziałów w spółce. Możemy wybrać opcje zgodnie z którą do zbycia i zastawienia udziału konieczne jest uzyskanie zgody spółki. Możemy wybrać opcję, w której umowa spółki nie przewiduje ograniczeń w tym zakresie. W dalszej części decydujemy o tym czy w spółce utworzony zostanie kapitał rezerwowy i zapasowy a także czy umowa spółki ma przewidywać instytucję zaliczki na poczet dywidendy wspólników.
Kolejna część formularza jest przeznaczona na informacje dotyczące organów spółki. Możemy wybrać najprostszy model w którym organami spółki są Zarząd oraz Zgromadzenie Wspólników. Możemy wybrać również opcje zgodnie z którą w spółce utworzona zostanie Rada Nadzorcza. W odniesieniu do zarządu możemy wybrać ilość członków oraz ich kadencję a także sposób reprezentacji spółki. Wskazujemy czy w przypadku zarządu wieloosobowego każdy z członków może działać sam czy też konieczne jest współdziałanie członków zarządu. W treści aktu powołujemy również skład pierwszego zarządu.
Na koniec wybieramy czy rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przekraczającej wysokość kapitału zakładowego spółki wymaga czy też nie wymaga zgody Zgromadzenia Wspólników. Ostatnią informacją którą podajemy jest to kiedy kończy się pierwszy rok obrotowy.
Na tym etapie konieczne jest podpisanie umowy spółki przez wszystkich wspólników. I w tym momencie mamy już podpisaną umowę spółki wobec czego możemy przejść do kompletowania pozostałych dokumentów.
Członkowie zarządu obowiązani są złożyć oświadczenie, że wkłady na kapitał zakładowy zostały wniesione (może to nastąpić od razu przy rejestracji spółki, może w terminie 7 dni od dnia jej założenia). Ponadto, konieczne jest złożenie do sądu listy wspólników wraz z ich adresami do doręczeń, która będzie podpisana przez wszystkich członków zarządu. Ponadto, konieczne jest dołączenie takich dokumentów jak Oświadczenie, czy spółka jest cudzoziemcem w rozumieniu ustawy z dnia 24 marca 1920r. o nabywaniu nieruchomości prze cudzoziemców, Lista adresów do doręczeń członków organu lub osób uprawnionych do powołania zarządu oraz Lista adresów do doręczeń osób reprezentujących spółkę, likwidatorów lub prokurentów. System nie przewiduje wzorów tych dokumentów – musimy stworzyć je samodzielnie. Każdy z dokumentów musi oczywiście zostać podpisany. Dokumenty możemy sporządzić w ten sposób, że zostaną zapisane w formacie pdf i podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym bądź epuapem. Jeśli jesteśmy tradycjonalistami to akurat te dokumenty mogą zostać podpisane podpisem tradycyjnym – własnoręcznym, a ich skany mogą być wgrane do systemu.
Mając wszystkie dokumenty sporządzone i podpisane możemy przystąpić do złożenia wniosku. W tym celu klikamy na okno “Wnioski”, następnie “Nowy Wniosek” wybieramy “Wniosek o rejestracje podmiotu w rejestrze przedsiębiorców……” i całość zatwierdzamy przyciskiem “wybierz wzorzec wniosku” W tym kroku dodajemy dokumenty, które zostaną wysłane wraz z naszym wnioskiem tj. umowę spółki oraz wszystkie oświadczenia. Wskazujemy do jakiego sądu składamy wniosek oraz jaki jest adres i siedziba spółki. Ponadto, zaznaczamy czy członek zarządu jest zawieszony w czynnościach (w zdecydowanej większości przypadków nie będzie). Ponadto, wybieramy przedmiot przeważającej działalności. Na koniec, składamy podpis pod wnioskiem a także opłacamy i wysyłamy go. Od razu po złożeniu wniosku, na nasz adres mailowy powinno przyjść potwierdzenie odbioru wniosku wraz z nadaną sygnaturą sprawie. Jeśli nasz wniosek nie posiada braków formalnych to powinien zostać rozpatrzony najpóźniej w następnym dniu roboczym po złożeniu wniosku.
Jak widać, procedura założenia spółki w systemie s24 jest niezwykle prosta i jasna. System sam kieruje nas i wskazuje co jeszcze musimy dołączyć albo czego nie zaznaczyliśmy a ryzyko popełnienia błędu jest naprawdę znikome.
W poprzednim artykule zajęliśmy się tematem spółki europejskiej – najbardziej popularnej formy spośród wszystkich ponadnarodowych form prowadzenia działalności gospodarczej. Spośród znanych polskiemu prawu osób prawnych jest ona najbardziej podobna do spółki akcyjnej, jednakże cechuje się pewnymi odmiennościami takimi jak możliwość powołania organu, który zajmuje się zarówno zarządem jak i nadzorem w spółce. Oprócz spółki europejskiej prawo unii europejskiej stworzyło również inne konstrukcje prawne, które umożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej w więcej niż jednym kraju Unii Europejskiej. Chociaż nie cieszą się taką popularnością jak spółka europejska to i tak znajdują swoich zwolenników. W niniejszym artykule zajmiemy się następującą formą prowadzenia działalności gospodarczej – spółdzielnią europejską.
Spółdzielnia Europejska (Societas Coopertiva Europaea) została uregulowana w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1435/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej a także w ustawie z dnia 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej. Jak wskazuje rozporządzenie, spółdzielnia może zostać założona na terytorium Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o sposoby jej powstania to są one następujące. Spółka może zostać utworzona przez co najmniej pięć osób fizycznych, zamieszkałych w co najmniej dwóch Państwach Członkowskich. Drugim ze sposobów je założenia jest założenie przez łącznie co najmniej pięć osób fizycznych i spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, względnie innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego, utworzonych na podstawie przepisów prawa Państwa Członkowskiego, które mają miejsce zamieszkania w co najmniej dwóch różnych Państwach Członkowskich względnie podlegają prawu co najmniej dwóch różnych Państw Członkowskich. Kolejny sposób to założenie przez spółki, w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, względnie osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, utworzone na podstawie prawa Państwa Członkowskiego, podlegające prawu co najmniej dwóch różnych Państw Członkowskich. Spółdzielnia europejska może powstać rowneż przez połączenie się spółdzielni utworzonych na podstawie prawa Państwa Członkowskiego, posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Wspólnoty, pod warunkiem że co najmniej dwie z nich podlegają prawu różnych Państw Członkowskich, a także przez przekształcenie spółdzielni utworzonej na podstawie prawa Państwa Członkowskiego, posiadającej swoją siedzibę statutową i główny zarząd na terenie Wspólnoty, jeżeli co najmniej od dwóch lat posiada ona podmiot zależny lub zakład podlegające prawu innego Państwa Członkowskiego.
Kapitał minimalny spółdzielni europejskiej wyrażony jest w walucie krajowej, jednak jego minimalna wysokośc wynosi trzydzieści tysięcy euro. Kapitał ten dzieli się na udziały, które są imienne. Co ważne, przepisy krajowe mogą zawierać postanowienia dotyczące wyższego kapitału zakładowego, przy czym nie wymaga to zmiany statutu spółdzielni. Kapitał może być tworzony wyłącznie z aktywów posiadających wartość ekonomiczną. Udziały nie mogą być wydawane w zamian za zobowiązanie się członków do wykonania pracy lub świadczenia usług – podobnie jak w znanej w Polsce spółce akcyjnej lub spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Głównym aktem regulującym strukturę spółki jest jej statut. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia „statut SCE” oznacza zarówno akt założycielski, jak i statut SCE w ścisłym znaczeniu, w przypadku gdy stanowi on odrębny dokument. Statut jest opracowywany przez Członków Spóldzielni zgodnie z przepisami dotyczącymi zakładania spółdzielni, które podlegają prawu Państwa Członkowskiego siedziby statutowej SCE. Statut sporządzany jest w formie pisemnej i jest podpisywany przez członków założycieli. Statut Spółdzielni Europejskiej powinien zawierać co najmniej firmę spółdzielni, która zawiera dodatkowe oznaczenie „SCE” na początku lub na końcu oraz, gdzie sytuacja tego wymaga, zwrot „z ograniczoną odpowiedzialnością”, określenie przedmiotu działalności spółdzielni, imiona i nazwiska osób fizycznych oraz firmy spółek będących członkami założycielami SCE, a w przypadku tych ostatnich, przedmiot ich działalności oraz siedzibę statutową, siedzibę statutową SCE, warunki i procedury przyjmowania i wykluczania członków oraz wypowiedzenia członkostwa, prawa i obowiązki członków oraz kategorie członków, jak również prawa i obowiązki członków danej kategorii, wartość nominalną udziałów, wysokość kapitału subskrybowanego oraz wskazanie, że wysokość kapitału jest zmienna, szczególne przepisy dotyczące kwot ewentualnie umieszczanych w ustawowej rezerwie, pochodzących z uszczuplenia nadwyżek finansowych, kompetencje członków każdego z organów, przepisy dotyczące wyboru i odwoływania członków organów, wymogi dotyczące większości i kworum, czas trwania spółdzielni, jeżeli jest on ograniczony. Jak widać, statut spóldzielni jest kompleksowym aktem, o wysoki stopniu szczegółowości. Jednocześnie, możliwość uregulowania tak wielu spraw w statucie spółdzielni i nie narzucanie ich przepisami prawa powoduje dość istotny luz decyzyjny członków założycieli spółdzielni.
Siedziba statutowa SCE musi znajdować się na terytorium Wspólnoty, w tym samym Państwie Członkowskim, co jej główny zarząd (konieczność lokalizacji w tym samym miejscu siedziby rzeczywistej i statutowej). Ponadto Państwo Członkowskie może nakładać na SCE zarejestrowaną na jego terytorium, obowiązek umiejscowienia głównego zarządu i siedziby statutowej w tej samej miejscowości.
W odniesieniu do powstania Spółdzielni Europejskiej to jest ono urgulowane przez prawo siedziby statutowej. Jeśli chodzi o wpis Spółdzielni Europejskiej do rejestru to każda SCE podlega wpisowi w rejestrze Państwa Członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę, określonym przez prawo tego Państwa Członkowskiego zgodnie z przepisami właściwymi dla spółek akcyjnych. W Polsce to Krajowy Rejestr Sądowy jest odpowiedzialny za rejestrację Spółek, a co za tym idzie, również za rejestrację Spóldzielni Europejskiej. Również dokumenty i informacje dotyczące SCE, podlegające ogłoszeniu na podstawie niniejszego rozporządzenia, ogłasza się w sposób określony przez przepisy prawa Państwa Członkowskiego, w którym SCE ma swoją siedzibę statutową, właściwe dla spółek akcyjnych chcociaż o rejestracji Spółdzielni Europejskiej oraz jej wykreśleniu ogłasza się również w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (po tym jak zostanie to ogłoszone zgodnie z prawem państwa siedziby statutowej). W dniu rejestracji Spółdzielnia nabywa osobowość prawną.
W odniesieniu do organów, które można wyróżnić w Spółdzielni Europejskiej to podobnie jak w Spółce Europejskiej są to Walne Zgromadzenie oraz Organ Nadzorczy i Organ Zarządzający (w przypadku dualistycznego systemu zarządzania) albo Organ Administrujący (w przypadku monistycznego systemu zarządzania).
W systemie dualistycznym organ zarządzający prowadzi sprawy SCE na własną odpowiedzialność oraz reprezentuje ją w stosunkach z osobami trzecimi oraz przed sądami. Państwo Członkowskie może postanowić, że dyrektor wykonawczy prowadzi sprawy bieżące związane z zarządzaniem na własną odpowiedzialność, na tych samych zasadach, jakie są przewidziane w przypadku spółdzielni mających statutową siedzibę na terytorium tego Państwa Członkowskiego a Członek lub członkowie organu zarządzającego są powoływani i odwoływani przez organ nadzorczy. Organ zarządzający wybiera przewodniczącego spośród swoich członków, zgodnie ze statutem, który m.in. zwołuje jego posiedzenia. Organ nadzorczy sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw przez organ zarządzający. Organ ten nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw SCE. Organ nadzoru nie jest uprawniony do reprezentowania SCE w stosunkach z osobami trzecimi. Reprezentuje on jednak SCE w stosunkach z organem zarządzającym lub członkami tego organu, w postępowaniach sądowych lub przy zawieraniu umów, a jego członkowie są powoływani przez Walne Zgromadzenie.
W przypadku systemu monistycznego sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Organ administrujący prowadzi sprawy SCE oraz reprezentuje ją w stosunkach z osobami trzecimi oraz przed sądami.
Przynależność do Unii Europejskiej pociąga za sobą szereg obowiązków ale również przynosi wiele korzyści. Jedną z nich jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w nowych, nieznanych kodeksowi spółek handlowych formach. Oczywiście, dalej najpopularniejszymi formami prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz jednoosobowa działalność gospodarcza, jednakże coraz większa popularność zyskują również inne formy takie jak Spółka Europejska, Spółdzielnia Europejska czy też Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych. Największą zaletą tych form jest ich ponadnarodowy charakter dzięki czemu mogą być one wykorzystywane w przedsięwzięciach dotyczących terenu więcej niż jednego państwa. Zdecydowanie spośród ponadnarodowych form prawnych to spólka europejska cieszy się największą popularnością w Polsce oraz w całej Unii Europejskiej. Warto wskazać, że na dzień 31 marca 2017 roku, w Europie zarejestrowanych było 2827
Pierwszy, najpopularniejszy rodzaj ponadkrajowej formy prowadzenia działalności gospodarczej jest Spółka Europejska (Societas Europaea). Została ona uregulowana w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (Dz.Urz. WE L 294 z 10.11.2001) oraz w ustawie z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz.U. 2005 r. Nr 62, Poz. 550). Przy czym rozporządzenie reguluje najważniejsze kwestie dotycząe powstania, formy, rejestracji, kapitału, sprawozdawczości, likwidacji i ogłoszenie upadłości. Ustawa reguluje zaś kwestie dotyczące rejestracji spółki europejskiej w Polsce. Ustawa stanowi implementację dyrektywy Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniająca statut spółki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników 2 (Dz.Urz. WE L 294 z 10.11.2001).
Jeśli chodzi o powstanie spółki europejskiej to zosały uregulowane cztery sposoby na jej powstanie. Pierwszy z nich to powstanie spółki europejskiej przez połączenie się spółek akcyjnych. Łączenie się spółek akcyjnych może polegać na prze- 3 jęcie jednej spółki przez drugą spółkę lub wspólne zawiązanie nowej spółki pod warunkiem, że przynajmniej dwie z nich mają siedziby w rożnych państwach członkowskich. Drugim sposobem na powstanie spółki europejskiej jest utworzenie spółki holdingowej przez przynajmniej dwie spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z których co najmniej dwie podlegają prawu różnych państw członkowskich UE lub od co najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną podlegającą prawu innego państwa członkowskiego lub oddział w innym państwie członkowskim. W ten sposób powstaje ponadnarodowa grupa kapitałowa, na której szczycie znajduje się spółka europejska. W przeciwieństwie do połączenia spółek w wyniku procesu założycielskiego spółki nie tracą osobowości prawnej lecz nadal funkcjonują jako spółki zależne od spółki europejskiej, która jest właścicielem większości akcji w tych spółkach. Trzeci sposób to utworzenie spółki zależnej. Spółkę zależną, inaczej nazywaną spółką córką, mogą utworzyć spółki osobowe, spółki kapitałowe oraz inne osoby prawne, zarówno prawa prywatnego jak i publicznego, jak również sama spółka europejska, z których co najmniej dwie podlegają prawu różnych państw członkowskich UE lub od co najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną, podlegającą prawu innego państwa członkowskiego lub oddział w innym państwie członkowskim. Utworzenie zależnej spółki europejskiej w drodze subskrypcji jej akcji wymaga przygotowania planu przekształcenia, który jest następnie ujawniany i badany przez biegłych, oraz musi zostać zatwierdzony przez radę nadzorczą. Ostatni ze sposobów to przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę europejską.
Jeśli chodzi o najważniejsze, główne zasady dotyczące bytu spółki europejskiej to trzeba podkreślić, że jest to spółka akcyjna i że posiada ona osobowość prawną. Minimalna wysokość kapitału zakładowego to 120.000 tysięcy złotych. Kapitał ten dzieli się na akcje, przy czym akcjonariusze nie odpowiadają za sumę wyższą niż subskrybowana. Spółka europejska jest uznawana za spółkę akcyjna, która podlega prawu państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę. Spółka europejska może bowiem posiadać siedzibę statutową oraz siedzibę rzeczywistą – co więcej, musza one znajdować się w tym samym państwie członkowskim. Siedziba może być dowolnie przenoszona (oczywiście w obrębie Unii Europejskiej) przy czym przeniesienie to nie skutkuje likwidacją spółki. Jest to jedna z cech świadczących o ponadnarodowym charakterze Spółki.
Głównym i najważnieszym dokumentem regulującym strukturę wewnętrzną Spółki Europejskiej jest jej statut. Obowiązkowo sporządzany jest on w formie aktu notarialnego i powinien zawierać takie elementy jak nazwa, siedziba, przedmiot działalności spółki, czas na jaki spółka została utworzona, wysokość kapitału zakładowego wyrażoną w euro, liczbę i wartość nominalną akcji, firmy założycieli oraz osoby wchodzące w skład organów spółki. Spółkę europejską rejestruje się w sposób analogiczny do innych spółek krajowych. Jej powstanie ogłasza się natomiast w unijnym Dzienniku Urzędowym
Spółka europejska jest rejestrowana w Państwie członkowskim, w którym ma ona swoją statutową siedzibę. Aby możliwe było odróżnienie jej od innych bytów prawnych, przed firmą lub po firmie konieczne jest dodanie skrótu “SE”.
To co w zdecydowany sposób odróżnia spółkę europejską od innych, znanych polskiemu porządkowi prawnemu bytów prawnych to sposób zarządzania. Zarówno polska ustawa jak i rozporządzenie powołujące do życia spółkę europejską regulują dwa modele zarządzania w spółce. Pierwszy z nich to model dualistyczny, w którym funkcje zarządcze i nadzorcze ulegają rozbiciu na dwa organy – zarząd i radę nadzorczą. Drugi z systemów, nieznany polskiemu porządkowi prawnemu to system monistyczny, w którym rada administrująca pełni zarówno funkcje zarządcze jak i nadzorcze. Niezależnie od przyjętego modelu, w spółce funkcjonuje zgromadzenie akcjonariuszy jako organ właścicielski spółki. Kadencja wszystkich członków organu, niezależnie od wybranego systemu wynosi maksymalnie 6 lat.
W sytuacji, gdy w spółce funkcjonuje system dualistyczny to organ zarządzający prowadzi sprawy Spółki Europejskiej na własną odpowiedzialność. Członek lub członkowie organu zarządzającego są powoływani i odwoływani z funkcji przez organ nadzorczy. Organ nadzorczy sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw Spółki Europejskiej przez organ zarządzający. Organ ten nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw Spółki Europejskiej. Członkowie organu nadzorczego powoływani są przez walne zgromadzenie. Funkcjonuje również zasada niepolączalności czyli osoba nie może pełnić funkcji zarówno w organie nadzorczym jak i w organie zarządzającym. Organ zarządzający zawiadamia organ nadzorczy przynajmniej raz na trzy miesiące, o prowadzeniu spraw spółki europejskiej i przewidywanego rozwoju działalności spółki europejskiej.
W sytuacji, gdy w spółce funkcjonuje monistyczny system zarządzania organ administracyjny prowadzi sprawy SE. Państwo Członkowskie może przewidzieć, że jeden lub wielu przedstawicieli prowadzi bieżące sprawy związane z zarządzaniem na własną odpowiedzialność, na tych samych warunkach, jakie są przewidziane w spółkach akcyjnych, mających statutową siedzibę na terenie danego Państwa Członkowskiego. Organ administracyjny zbiera się w terminach ustanowionych w Statucie. Jednakże zbiera się przynajmniej raz na trzy miesiące, aby postęp i przewidywany rozwój działalności SE. Organ administracyjny wybiera spośród siebie przewodniczącego.
Jak wskazano powyżej, w spółce funkcjonuje również organ właścicielski. Jego prawa i obowiązki zostały w szczegółowy sposób uregulowane w przepisach rozporządzenia.
W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji, niewypłacalności, wstrzymania płatności i podobnych procedur, SE podlega przepisom prawa, które miałyby zastosowanie do spółek akcyjnych, które powstały zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego, w którym mieści się siedziba SE.
Jak wskazano powyżej, spółka europejska jest ciekawą instytucją prawną. Z całą pewnością osoby, które rozważają podjęcie ponadnarodowej działalności gospodarczej powinny rozważyć tą formę prawną. Przypomina ona spółkę akcyjną jednakże w zdecydowany sposób różni się od niej – chociażby poprzez możliwość wprowadzenia monistycznego systemu zarządzania.
Chcesz zlikwidować spółkę? Dobrze trafiłeś!